❄️ روز به‌غایت سردی بود. داشتم از مرکز بر می‌گشتم خانه. به سکوی یخ‌زده نزدیک خانه نزدیک شدم. اشک‌های یخ‌زده‌ به توری ورودی اسکله توجهم را جلب کرد. صحنه آشنایی بود. مرا یاد آرایش چشمانت و کاری که با چشمانم کرده‌اند انداخت. به خانه که رسیدم، نوشتم:

خیال روی ماه تو،
صراحی سیاه دیدگان تو،
به چشم من نمور شد،
یخ زده در سکوت محض
نمه نمه بلور شد…

⚖️ در فیزیک رهیافتی برای درک پدیده‌های اطرافمان وجود دارد که سعی می‌کنیم ببینیم یک سیستم در حدهای مختلف چگونه رفتار می‌کند. آن موقع با در نظر گرفتن شرایط خاصی، می‌توانیم حدس بزنیم که در میانه چه رخ می‌دهد. ‌مثلا به این فکر می‌کنیم که در زمان بی‌نهایت یا دمای زیاد یا فواصل دور چه اتفاقی می‌افتد و در زمان، دما و فاصله صفر چه. یک بسط دمای بالا می‌نویسیم و یک بسط دمای پایین به این امید که لااقل درک خام‌دستانه‌ای از رفتار سیستم در دماهای میانی پیدا کنیم. خیلی از اوقات هم، دست خالی از این رهیافت برنمی‌گردیم.

دیرگاهی است بر این باورم که این روش برای سنجش عیار آدم‌ها هم کار می‌کند.‌ بزرگترین رویای هر کس و پیش‌پا افتاده‌ترینشان — که واکنش فرد است در لحظه به رخ‌دادهای پیرامونش — به ما می‌گوید که او تومنی چند صنار با بقیه توفیر می‌کند. همان‌طور که در شرایط سخت آدم‌ها نشان می‌دهند که چند مرده حلاجند. شرایط سخت، کران بالای عملی و رویاهای بزرگ، کران بالای نظری عیار آدم‌هاست.

 مشکل اما مثل همیشه در اندازه‌گیری بزرگترین رویای هر شخص است. ما بزرگترین رویاهایمان را گاهی در یک عمر آزگار برای کسی بازگو نمی‌کنیم و کمتر کسی می‌تواند از سر ضمیر ما آگاه شود. بزرگترین رویاها گاهی چون راز سر به مهر با صاحبانشان به گور می‌روند. کمند آن‌هایی که کسی را دارند که بزرگترین‌روهایشان را برایشان تعریف کنند و کم‌ترند آن‌هایی که رویاهای بزرگی در سر داشته باشند.

به راستی ما برای چه کسی رویاهای بزرگمان را نقل می‌کنیم؟

📠 عزیزان هم‌سوگ،

سلام.

مدت‌ها بود که می‌خواستم چند خطی برای تسلای دلتان بنویسم. اما آن‌چنان این سوگ جگرم را سوزانده و چشمانم را خون‌آب کرده که توان نوشتن پیامی به جان نمانده. ز دست گریه کتابت نمی‌توانم کرد، که می‌نویسم و در حال می‌شود مغسول. تمام آن‌چه که باید بدانید این است که با تمام وجود دوست داشتم که در کنار شما باشم. این جبر روزگار که طوق دوری بر گردن من نهاده، پس از این حادثه، شرمندگی مرا در برابر شما عزیزان بیشتر کرده. اما بدانید شبی بر من نگذشته که دلتنگی مرا به اعماق چاه‌های تنگ و تاریک نکشانده باشد. با این وجود، مرا ببخشید که در شرایط سخت، شانه‌به‌شانه همراهتان نبودم. خدا سنگینی این داغ را بر ما تسهیل کند.

مانند غنچه‌ای که بگیرند از او گلاب
ما را گره‌گشای دلِ تنگ، گریه بود …

در برابر روح مهربان بابا محمد، امیدوارم سرم بالا باشد. آن‌چه در این سال‌ها گذشته و از من سر زده، بر مدار خشنودی او بوده. شما می‌دانید که روح و جسم او را بیشتر از هر کسی در این دنیا دوست داشتم و فقدان او اکنون عضوی از بدن من شده. اگر چه نتوانستم گل‌هایی به زیبایی آن‌چه شما تدارک دیدید، برای او ارسال کنم، ولی رساله دکتری خودم را به او تقدیم کرده‌ام. نسخه‌هایی از آن را پس از چاپ، در بهار سال آتی برایتان ارسال می‌کنم. رساله دکتری، بزرگترین دستاورد علمی من در این سال‌ها بوده و امیدوارم آن‌چه که از خلوص در آن حاصل شده، هدیه‌ای باشد به آن عزیز سفر کرده.

امیدوارم به زودی ملاقاتتان کنم. دلم برایتان تنگ است. فعلا محبت کنید و پیام تسلیت مرا بپذیرید. امیدوارم اعضای این خانواده هیچ‌گاه از هم جدا نشوند. آن‌چه که از زیبایی دنیا باقی مانده، یقینا چهره مادر است و محبت بین فرزندان آن خانه. روی ماهتان را می‌بوسم. لطفی در حقم کنید و به خاطر من، مراقب خودتان باشید.

فَاعْمَلُوا وَأَنْتُمْ فِی نَفَسِ الْبَقَاءِ وَالصُّحُفُ مَنْشُورَهٌ …

به امید دیدار

عباس

۲۳ مهر ۱۴۰۲
هلسینکی، فنلاند

🐫 خیلی کم سن و سال بودم که برای اولین بار قصه امیر ارسلان را شنیدم. با این‌که در میان داستان‌های عامیانه فارسی شهرت امیر ارسلان به حسین کرد نمی‌رسد ولی متاع بی‌ارزشی هم در خورجین نقالی‌های فارسی نیست. از میان آن‌چه که به نقیب‌الممالک نسبت داده‌اند، شاید بهترینشان همین امیر ارسلان باشد! داستان از نظر من یک قصه سرگرم‌کننده همراه با ماجراهای حماسی و عاشقانه‌ است. از جزئیات داستان که بگذریم، خلاصه‌اش بنا بر تصحیح رزمی‌پور از نوشته محمد علی نقیب‌الممالک بر این منوال است:

تاجری مصری به اسم خواجه نعمان به قصد هندوستان راهی دریا می‌شود. در میانه راه به جزیره‌ای می‌رسد بکر با چشمه‌های گوارا. تاجر در آن جزیره دختری جوان و صاحب‌جمال را در حال ناله می‌بیند. جویای احوالش می‌شود. دختر هم که از همان ابتدا با قد و قامت و بر و رویش دل خواجه را برده، شرح ماوقع می‌گوید که همسر ملک‌شاه بوده و در پی حمله فرنگیان به روم، از ترس هتک حرمتش در لباس کنیزان درآمده، اسیر شده و سرانجام در مسیر انتقال اسرا به فرنگ، پس از وقفه در این جزیره مشغول تماشا شده و در نهایت از قافله جا مانده. برای چهل روز چیزی جز میوه درختان آن جزیره نخورده و آرزویی جز مرگ نکرده. تاجر که دختر را لعبتی بی‌همتا در شرق و غرب عالم می‌یابد، او را متقاعد می‌کند که با او به مصر برود با پیشنهادی بر این مضمون که اگر چه جاه و مقام قبلی را نخواهد داشت ولی در مصر چندان هم بی‌دولت نخواهد ماند؛ بالاخره از ماندن در جزیره بهتر است.

چند چنان بودی، یک‌چند چنین باش!

هنگامی که کاروان خواجه به مصر می‌رسد و علت بازگشتت از تجارت را جویا می‌شوند، خواجه نعمان می‌گوید که در میانه راه خبردار شده که سام‌خان به دستور پطرس‌شاه فرنگی، ملک‌شاه رومی را کشته و چون کشتی فرنگیان به روی دریا در حال عبور بوده از ترس مال و جانش به مصر بازگشته. خبر که به حاکم مصر می‌رسد به این تدبیر می‌افتد که لشکر آماده کند چرا که اگر فرنگیان توانسته باشند روم را تسخیر کنند ممکن است سر وقت مصر هم بیایند.

در مصر، خواجه نعمان از زن می‌خواهد که با او ازدواج کند. اما زن می‌گوید که از ملک‌شاه باردار است و ممنون می‌شود اگر خواجه یک ماهی تا وضع حمل صبر کند. خواجه چنین می‌کند. از زن پسری به دنیا می‌آید استخوان درشت و خوش سیما با صلابت افراسیاب که از همان ابتدا محبتش در دل خواجه هم می‌افتد. نعمان که می‌داند او فر شاهی دارد اسمش را امیر ارسلان می‌گذارد و بر تربیتش چندان می‌کوشد که تا ده‌سالگی امیر ارسلان بر علوم زمانه مجتهد می‌شود و بر لغت فارسی، عربی و هفت زبان فرنگی مسلط. پسر اما درس و مدرسه را تاب نمی‌آورد و علاقه‌ای به پیشه پدر نشان نمی‌دهد و در عوض، مصرانه تقاضای اسب و مشق شمشیر می‌کند. خواجه که علی‌رقم میلش می‌داند که نمی‌شود شاه‌زاده را در بند تجارت و دکان درآورد مقدر می‌کند تا او آموزش کافی ببیند. امیر ارسلان هم در آداب رزم و سوارکاری چنان استعدادی از خود نشان می‌دهد و چنان ترقی می‌کند که قبل از هجده‌سالگی آوازه‌ی جنگاوریش در تمام مصر و شامات می‌پیچد. ناگفته نماند که ترکیب اندام ورزیده‌ و جمال مادرزادیش دل دختری را نبود که در آن دیار نبرده باشد.

روزی در بیابانی امیر ارسلان با شیری روبه‌رو می‌شود که شکم اسبی را دریده. او بی آن‌که سوار اسب را بیابد با شیر درگیر می‌شود و او را از پای در می‌آورد. پس از آن سوار را می‌بیند که از ترس شیر به بالای درخت فرار کرده. سوار که در واقع حاکم مصر بوده نام و نشان او را می‌پرسد و به او وعده منصبی در حکومت را می‌دهد و از او می‌خواهد که از بارگاه‌نشینان او باشد. فردای آن روز، ارسلان همراه با نعمان بدین منظور به دربار می‌روند که خبر می‌رسد یک کشتی از فرنگ به سرپرستی الماس‌خان با صد نفر همراه در بندرگاه مصر کناره گرفته است. خواجه نعمان که از این خبر آشفته می‌شود اجازه ترک مجلس می‌خواهد که حاکم مصر از آن‌ها می‌خواهد بمانند تا امیر ارسلان مترجم او در گفت‌وگو با فرنگیان باشد.

الماس‌خان نامه‌ای از پطرس شاه فرنگی می‌آورد به این مضمون که فرنگیان هجده سال پیش از این، روم را فتح کردند، ملک شاه را کشتند و حرمش را به اسارت بردند. با این وجود بانوی دربار در خیل کنیزان شناسایی نشده و در جزیره‌ای که کشتی حامل اسرا توقف داشته از آنان جدا شده. فرنگیان مطلع شده‌اند که خواجه نعمان چهل روز بعد، به آن جزیره رسیده، بانوی دربار را خارج کرده، بعدا او را به نکاح خود در آورده در حالی که او آبستن پسری از ملک‌شاه رومی بوده. پطرس‌شاه فرنگی درخواست تسلیم نعمان، همسرش و ارسلان را دارد و چنان‌چه حاکم مصر این گونه نکند قصد آن دارد که به مصر لشکر کشد و مصریان را خانه خراب کند. خواجه نعمان که شاهد این گفت‌وگو بود رنگ از رخسارش می‌پرد، در حالی که چهره امیر ارسلان از شنیدن چنین اخباری پر از خون شده بود. حاکم مصر که از چنین ادعایی تعجب کرده، به وزیرش اشاره می‌کند که نامه چه می‌گوید و وزیر پاسخ می‌دهد که ادعای آن‌ها چنین است و تقاضایشان چنان. حاکم مصر از نعمان می‌پرسد آیا همسر تو بانوی ملک‌شاه است و ارسلان پسر او است؟ که نعمان این ادعا را تکذیب می‌کند که زن زر خرید او بوده و پسر هم از خود اوست. حاکم مصر هم به الماس‌خان می‌گوید آن چه به سمع شما رسیده نادرست بوده و در شهر مصر چنان کسانی نباشند.

پیام حاکم مصر را که ارسلان برای الماس‌خان ترجمه می‌کند، او لبخندی می‌زند و می‌گوید پس ما همین ارسلان پسر نعمان را می‌خواهیم. یا زنده تحویلش دهید یا سرش را همراه با نعمان و همسرش بدهید که من نزد شاه فرنگ ببرم. ارسلان در جواب می‌گوید اویی که طلب می‌کنی من هستم و تو نگاه چپ هم به من نمی‌توانی بکنی. اصلا از کجا می‌دانی که من پسر ملک شاهم؟! که الماس‌خان می‌گوید احوال تو و مادرت از بدو تولدت مو‌به‌مو به ما رسیده و تصویری هم از تو داریم. سپس الماس‌خان تصویر را که به همراه داشته به حاکم مصر نشان می‌دهد. حاکم مصر هم که از مواجهه با این تصویر شگفت زده شده از نعمان می‌خواهد که راست ماجرا را بگوید. خواجه هم داستان واقعی را تعریف می‌کند و با برآشفتگی ارسلان همراه می‌شود.

حاکم مصر از وزیر این مشورت را می‌گیرد که به صلاح کشور است که این سه نفر را تحویل فرنگیان دهد چرا که امنیت مملکت و جان رعیت بیشتر از جان این سه نفر می‌ارزد. حاکم هم رای وزیر را به نعمان می‌گوید و از او می‌پرسد که نظرش چیست. خواجه هم می‌گوید اگر غیرت شما اجازه می‌دهد که نامسلمانان ما سه نفر را بی‌گناه در فرنگ گردن بزنند، رای، رای شماست. حاکم مصر هم پس از کمی تامل، از وزیر می‌پرسد تکلیف چیست؟ وزیر پیشنهاد می‌دهد نعمان و ارسلان را تحویل دهند ولی بانو در مصر بماند که الماس‌خان جواب می‌دهد که همه راه را برای بانو به مصر آمده و در صورت عدم تسلیم او قصد دارد با آن صد نفر همراهش شهر را ویران کند و ارسلان، نعمان و همسرش را به خفت و خاری به فرنگ ببرد.

ارسلان که در میانه این گفت‌وگوهای پرتنش می‌بیند اسم مادرش پی‌درپی می‌آید و این حرامزاده هم این گونه گستاخانه صحبت می‌کند، خون جلوی چشمانش را می‌گیرد و به الماس‌خان می‌گوید تو سگ که هستی که دست مرا ببندی و مادرم را به اسیری ببری!؟ نزاع بالا می‌گیرد و در این میان، بدون آن‌که دیگر از مشاجره ارسلان و الماس‌خان چیزی برای حاکم مصر ترجمه شود، آن دو شروع به رجز خوانی برای یکدیگر می‌کنند تا آ‌ن‌که الماس‌خان شمشیر از نیام بیرون می‌کشد و به طرف ارسلان هجوم می‌آورد. ارسلان اما تا لحظه رسیدنش هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد اما همین که شمشیر نزدیک سرش می‌شود، امیر گیتی‌ستان، ملک ارسلان نامدار برمی‌خیزد، دست الماس‌خان را می‌گیرد، شمشیر را از دستش بیرون می‌کشد و تا قبل از این که اهل دربار بگویند چه می‌کنی با یک ضربه او را به دو نیم تقسیم می‌کند. همین که نعش دوپاره‌ الماس‌خان بر زمین می‌افتد، خبر کشتن ایلچی (الماس‌خان) به اوباش شهر مصر می‌رسد و آن‌ها هم بی‌معطلی به همراهان او حمله می‌کنند جوری که از آن صد تن یک نفر به هزار مشقت می‌تواند فرار کند. …

✉️ تصدقتان، پرسیده بودید که دیگر چرا نمی‌نویسم؟! گله‌ی به جایی است. سرم خیلی شلوغ است و عنان زندگی خیلی وقت است که از دستم در رفته. انگار گیر و گرفت‌های دنیا برای ما تمامی ندارد. اما اگر بگویم فرصت نوشتن را نداشته‌ام، دروغ گفته‌ام. حتما می‌شد جای همه‌ی زل زدن‌های به در و دیوار صفحه‌ای یا لااقل چند خطی نوشت. راستش دستم به قلم نمی‌رود! تلاش‌هایم برای نوشتن، مشت بر سندان شده. نه به جایی می‌رسند و نه دردی از دلم بر می‌دارند. گفته بودید زندگی یومیه چه طور سپری می‌شود؟! قربان سرتان، کاش می‌شد می‌گفتم ملالی نیست جز دوری شما! اما هر چه هست ملال است و بیچارگی. مدت‌هاست کارم این شده که وقتی به خانه بر می‌گردم از درد به خود بپیچم و آخر سر آن‌قدر این دنده و آن دنده بیفتم تا بالاخره شب تمام شود. صبح‌ها هم با یک لبخند به پهنای صورت سر کار می‌روم و این تمرین را مکررا برای باقی ایام ماه تکرار می‌کنم. دروغتان نگویم هر از گاهی فرصت می‌شود و کنفرانسی چیزی می‌روم و کمی تنوع را تجربه می‌کنم. در کنفرانس‌ها تا کنون مسلط به امور و متبحر ظاهر شده‌ام. اما گاهی احساس می‌کنم درست مانند خلبان فیلم پرواز ۲۰۱۲ بدون اسنیف و پیاله قادر به رفتن از تخت تا آشپزخانه نیستم.

نمی‌خواستم خاطرتان را مکدر کنم ولی خلاصه ماجرا این گونه است. روزگار با ما این کار را کرد که هر کداممان در یک نقطه از دنیا در گوشه‌ای بنشینیم و در انفرادیمان تنهایی غمگین باشیم. خودتان هم که می‌دانید، غم‌ها که کهنه می‌شوند بر روح آدمی جا خوش می‌کنند و رفته‌رفته فرصت هر شادی جدیدی را از ما می‌گیرند. گاهی فکر می‌کنم روزی نبوده که در دل‌تنگی خرجش نکرده باشم. از وقتی می‌دانسته‌ام حسی با این کیفیت وجود دارد، دچارش هستم. عزیزجان، حال جسمانی‌ام خوب است. نتایج آزمایش‌ها بعد از سال‌ها، نرمال شده‌اند. اما اگر بخواهم از چیز دیگری آگاهتان کنم، باید بگویم که به فکر رفتن به کشور دیگری هستم. این‌جا کسی منتظرم نیست و مثل همیشه هیچکس نتوانست حریف تنهاییم شود. از آدم‌های اطرافم خسته شده‌ام. راستش کلا امیدم به آدم‌ها را از دست داده‌ام. خلاصه مثل همیشه راه حل ساده (و بزدلانه)، یعنی چمدان را انتخاب کرده‌ام. مقصدم هنوز مشخص نیست، ولی اگر همه چیز قطعی شد برایتان خواهم نوشت. تا آن موقع لطفی در حقم کنید و مراقب خودتان باشید. به همه سلام برسانید و بگویید این پسر کبکش خروس می‌خواند و در اسکاندیناوی کیفش کوکِ کوک است. آن‌چه از آن نیزارهای آبگیر ژرف گفتم را هم فراموش کنید!

دوست‌دارتان
لو‌س‌ترین فرد خانواده

☕ امسال از هر حیث، اکتبر عجیبی است. یکی دو ساعتی می‌شود که بعد از یک روز کاری خیلی شلوغ به خانه برگشته‌ام. پنچره باز است و سوز می‌آید. با یک حال غریبی نشسته‌ام و همه خواسته‌ام از دنیا در این لحظه این شده که ای کاش یک فنجان چایی با پولکی زعفرانی در مقابلم بود و در حالی که مادربزرگم را تماشا می‌کردم چایی را می‌نوشیدم! از خدا که پنهان نیست، از شما هم چه پنهان که من عموما نه آن‌قدرها طالب چایی هستم و نه آن‌قدر علاقه‌مند به پولکی زعفرانی. اما امشب یک جوری شده‌ که دلم می‌خواهد چیزی را داشته باشم که قبل‌ترها وقتی که خوشحال بودم داشتم. دلم نگاه مادربزرگم را می‌خواهد وقتی که برایم چایی می‌آورد و به او می‌گفتم مادر ۲۰ گرفته‌ام، همه درس‌ها را ۲۰ گرفته‌ام! بچه که بودم، ثلث اول و دوم و سوم که تمام میشد، وقتی کارنامه‌های سبزرنگ را می‌دادند به دستمان، بی معطلی رهسپار خانه آن‌ها می‌شدم. می‌دانستم که اهل آن خانه اولین کسانی هستند که از خوشحالی من بیشتر خوشحال خواهند شد. پدربزرگم مرد با صفایی بود. صفایی که هیچ‌گاه در میان فرزندان او پیدا نشد. آن‌قدرها تحصیل کرده نبود ولی از روزی که خبر قبول شدنم در مرحله اول المپیاد ریاضی را شنید تا سال‌ها جناب اینشتین صدایم می‌زد. در آن زمان من اصلا آینشتین را نمی‌شناختم و فکر می‌کردم لابد مثل میرفندرسکی با این اسم عجیب و غریبش از حکمای دوران صفویه است. محبت او و مادربزرگم به من همیشه جزو اصیل‌ترین تجربه‌های دوست داشتن بوده. در بین همه دعاهای خیری که این و آن برایم کرده‌اند هنوز چیزی به خلوص دعاهای مادربزرگم نشنیده‌ام. صدایش هنوز در گوشم می‌پیچد که با ترکیبی از صداقت و افتخار می‌گفت «مادر الهی جوری بشه که هر اتاقی که وارد شدی همه جلوی پات بلند شن!»

در خانه مادربزرگم همیشه غذا خوشمزه، سماور روشن و چایی آماده بود. از آن‌جا که پدربزرگم پولکی نارگیلی دوست نداشت، در خانه آن‌ها، برخلاف خانه خودمان، پولکی زعفرانی پای ثابت چایی بود. اصلا برای همین است که در این وهله هوس چایی با پولکی زعفرانی کرده‌ام! در واقع چایی بهانه است، من امشب حضور گرم پدربزرگ و مادربزرگم پس از یک ظفر را مسئلت می‌کنم. امروز مثل دوران کودکی به من یک جایزه داده‌اند و من برای جشن گرفتن آن به خانه پدربزرگم نیاز دارم. من امشب بابت اتفاق‌هایی که در طی روز افتاده خوشحالم. خوشحالم نه به خاطر جایزه‌ای که گرفته‌ام. راستش این چیزها آنقدر به چشمم دیگر بزرگ نیست. بیشتر از آن خوشحالم که همراه با من کس دیگری هم جایزه برده. کسی که خاطرش خیلی عزیز بوده و برای او آن جایزه‌ امیدی به مراتب نافذتر در دلش و خنده‌ای به مراتب بزرگ‌تر روی لب‌هایش نشانده. خنده‌ای که وقتی در قاب دوربینم ضبطش کردم گفت لطفا بفرستش تا به خانواده‌ام نشانش بدهم …

به حجم تنگ‌دلی‌های آفتابی من
مدار حوصله‌ی هیچ کهکشانی نیست

قیصرامینپور

🔥 مهاجرت برای من از ده سال پیش شروع شد. وقتی که به دنبال آینشتین شدن روانه پایتخت شدم. مهاجرتی که اوایلش اسم دیگری داشت و این روزها انتهایش برایم مشخص نیست. من، دل به دریا زدن را دوست داشتم و مهاجرت، به جای کپور زاینده‌رود بودن، نهنگ دریای پارس شدن را نشانم می‌داد. از سبزی پشت لبم که مطمئن شدم، سبزی چنارهای ولیعصر را نشانه گرفتم و طاق شکسته سر در دانشگاه تهران را. سرانجام هم دو ماه پس از هجده سالگی رهسپار تهران شدم و هفت سالی از جوانیم را در آن‌جا گذراندم.

این روزها که به عقب برمی‌گردم می‌بینم با اینکه هیچ‌گاه برای این سوال که اهل کجا هستم جوابی پیدا نمی‌کنم اما همیشه یک جور خاصی تهران را دوست داشته‌ام. جوری که راستش گاهی دلم میخواهد بگویم تهرانی هستم. ولی خب، همین‌طور که حتما حدس می‌زنید، حتی اگر غیرتهرانی‌ها هم این مسئله را قبول کنند، بی بروبرگرد تهرانی‌هایی پیدا می‌شوند که زیر بار به رسمت شناختن شهروندی اینجانب نروند! البته که مهم نیست، چرا که تنگ نظری آن بزرگواران، علاقه بنده به تهران را از حیز امتناع ساقط نمی‌کند!

بگذریم. زندگی در تهران برای من یک جور خاصی بود‌. آخرین باری که برای چیزهای بسیاری همز‌مان هیجان داشتم در آن‌جا زندگی می‌کردم. زمانی که بزرگ‌ترین آرزوها را در سرم می‌پروراندم حد فاصل پارک‌وی تا تجریش را گز می‌کردم. در میان آن سال‌ها، در آن شهر در اندشت، رفته رفته دوست‌هایی پیدا کردم که بخشی از وجودم شدند و بعدها سنگ صبورم. در تهران، خندیدم، رقصیدم، رنجیدم و اولین کشمکش‌های بلند زندگی با دوست داشتن را تجربه کردم‌. تهران برای من پر است از مکالمه‌هایی که همیشه دلم برایشان تنگ می‌شود‌. پر است از خاطره‌هایی که ارزش نوستالژیک شدن را دارند، همان‌طور که پر است از زخم‌هایی که به پیکر روحم نشستند و هیچ‌گاه التیام نیافتند.

می‌دانم که روزی روزگاری در تهران خواهم بود. آرزوی زندگی در تهران برایم به گور نمی‌رود که من زنده‌ام و این آتشِ زیر خاکستر است. آتشی که با آبادی و آزادی ایران بی‌درنگ شعله‌ می‌کشد، گر می‌گیرد و لبخند را به لبانمان بر می‌گرداند …

🧠 خاطرات چیز بسیار عجیبی هستند. این که از کجای ذهن و با چه جزئیاتی به خاطر آدمی می‌آیند هم ممکن است شخص به شخص متفاوت باشد. به طور کلی هنوز کسی نمی‌داند که ساز و کار ثبت و یادآوری وقایع در ذهن ما چگونه است. به نظر من اما با وجود همه پیچیدگی‌ها، یک نکته در مورد خاطرات به شدت مغفول مانده و آن پویایی آن‌هاست!

اغلب مردم گمان می‌کنند که خاطرات، هر چقدر درست یا کامل، وقتی که ثبت می‌شوند دیگر تقریبا دست‌نخورده یک جایی از ذهنشان باقی می‌مانند. اگر هم آفتی برای آن‌ها باشد، گذر زمان است که لابد موجب کم‌ سو شدن داستان و از داست دادن جزئیات بی‌اهمیت آن می‌شود. به این معنا که اکثر آدم‌ها بر این باورند که ذهنشان امانت‌دار خوبی در ثبت حوادث است. برای همین هم اگر احیانا کاهلی از ذهنشان در حفظ و حراست از رویدادها سر بزند، باز شاکله آن رویداد تغییر قابل توجهی نمی‌کند.

برعکس! ذهن انسان در گذر زمان با خاطرات همان کاری را می‌کند که قناد موقع تهیه خمیر هزارلا. در واقع، بدون اجازه ما و سایر افراد حاضر در یک رویداد، ذهن ما به فراخوری که دوست دارد خاطرات را دچار تحریف می‌کند و با زبردستی خاصی نسخه مورد علاقه‌اش را با اصل آن جایگزین می‌کند. اگر خاطره‌ای تعریف نشده باشد، هیچ‌گاه مشخص نیست که اولین بیان آن چقدر با آ‌ن‌چه که فرد دیده و شنیده و ثبت کرده متفاوت باشد.

مدت‌ها به این مسئله فکر می‌کردم تا در یک‌ شعرخوانی، هوشنگ ابتهاج در مورد بیان خاطرات و درستی در خاطره‌نویسی این چنین گفت: